Mosty

Mosty

Za najstarszą zamieszkałą część Cieszyna niebezpodstawnie uważa się Wzgórze Zamkowe wznoszące się nad rzeką Olzą. Osada warowna na Wzgórzu Zamkowym stała się w połowie XI wieku centrum nowo powstającej jednostki administracyjnej – kasztelanii. Pierwsza pisemna wzmianka o Cieszynie pochodzi z roku 1155. Wokół zamku powstało podzamcze, które stało się zalążkiem średniowiecznego miasta. Na początku XVI wieku miasto otoczone było murami, za którymi stopniowo rozwijały się przedmieścia.

Panorama Cieszyna, 1650 r. M. Merian (Zbiory Muzeum Těšínska)

 

Pod těšínským mostkem teče voda skokem, nemůžu ji zastavit…

(Pod cieszyńskim mostkym ciecze woda skokym, nimogym jóm zastawić...)

 

Pierwszy i najstarszy drewniany most został wybudowany w miejscu dzisiejszego mostu Przyjaźni na przełomie XIV i XV wieku nad brodem na rzece Olzie przy Bramie Wodnej. Przez długie lata łączył on historyczne miasto z przedmieściami położonymi na lewym brzegu. Prowadziły przezeń ważne szlaki handlowe, wiadomo również, że płacono tutaj myto. Po 1781 roku wybudowano w tym miejscu kamienny, a w 1891 stalowy most z dźwigarów kratowych. Zmieniała się również nazwa mostu – nazywano go Długim, ale również Głównym czy Zamkowym. W latach 1911-1921 przez most prowadziła linia tramwajowa. Most stał się granicznym w 1920 roku po podziale Śląska Cieszyńskiego pomiędzy Czechosłowację i Polskę. Od tego czasu, z wyjątkiem lat 1938-1945, kiedy miasto było znów połączone w jedną całość, przez wszystkie cieszyńskie mosty przebiega granica państwowa, która została otwarta dopiero po wejściu Republiki Czeskiej do strefy Schengen w grudniu 2007 roku.

Widok na Górę Zamkową z mostem Głównym, kolorowana pocztówka, koniec XIX wieku (Zbiory Muzeum Těšínska)

Widok z Góry Zamkowej na Olzę, widoczny most Główny, lata 10.  XX wieku

(Zbiory Muzeum Těšínska)

Widok na most Główny i Górę Zamkową od strony ul. Głównej z tramwajem (Zbiory Muzeum Těšínska)

Most Główny - granica, za mostem po prawej widoczny budynek Cesarskich Łaźni, (Zbiory Muzeum Těšínska)

Most Główny – widok na Czeski Cieszyn,  (Zbiory Muzeum Těšínska)

 

 

Widok od ul. Głównej, po lewej budynek kawiarni Avion, (Zbiory Muzeum Těšínska)

Po wybuchu II wojny światowej 1 września 1939 wycofująca się armia polska wysadziła wszystkie cieszyńskie mosty w powietrze. Główny most uległ znacznym zniszczeniom, podobnie jak kawiarnia Avion, centrum kulturalne przedwojennego Czeskiego Cieszyna, która musiała zostać rozebrana. W przypadku mostu Głównego nie doszło do całkowitej rozbiórki, funkcjonował on dalej przez cały okres okupacji. Przed końcem wojny, w nocy z 2 na 3 maja 1945 roku żołnierze z oddziału niemieckiego ponownie zbombardowali wszystkie trzy cieszyńskie mosty, by opóźnić przemieszczanie się wojsk Armii Czerwonej. Kolejne zniszczenia mostu były wynikiem powodzi w 1947 roku. W latach 1950-1953 wybudowano nowy most, znany dziś jako most Przyjaźni. Po czeskiej stronie przechodzi on w ulicę Główną.

 

Drugi most na rzece Olzie został otwarty 18 sierpnia 1903. Był on wybudowany dla uczczenia 55. rocznicy panowania cesarza Franciszka Józefa I i jego 73. urodzin. Został nazwany imieniem cesarza na jego cześć, ale częściej nazywano go Jubileuszowym. Łączył dworzec kolejowy i centrum miasta za pomocą nowo wytyczonej ulicy prowadzącej pod wzgórzem zwanym Matterówka. W 1918 roku most został przemianowany na Most obok Strzelnicy. Wielka powódź w lipcu 1970 roku zerwała Most obok Strzelnicy, zginęło wówczas pięciu polskich strażaków, którzy pełnili na nim wartę. Ich ciał nigdy nie odnaleziono. Na ścianie domu po polskiej stronie znajduje się poświęcona im tablica pamiątkowa. W roku 1974 obok Strzelnicy otwarto nowy żelbetonowy most – funkcjonujący do dziś most Wolności.

Most Jubileuszowy Franciszka Józefa I, pocztówka (Zbiory Muzeum Těšínska)

Most Jubileuszowy Franciszka Józefa I, za mostem widoczny budynek Strzelnicy, (Zbiory Muzeum Těšínska)

 

 

 

 

Trzecim mostem był most kolejowy na rzece Olzie przy ulicy W Olszynach, wybudowany w 1882 roku, który do dziś służy głównie do transportu towarowego.

 

Pod koniec XIX wieku cieszyński budowniczy Ludwig Kametz zlecił budowę drewnianej kładki na końcu dzisiejszej ulicy Moskiewskiej w miejscu niegdysiejszej Młyńskiej Bramy. Kładka ta była przez mieszkańców miasta nazywana nazwiskiem jej inicjatora – Kładka Kametza (Kametzsteg). Po podziale miasta w 1920 roku kładkę wykorzystywano jako przejście graniczne do momentu jej rozbiórki w 1927 roku. W tym samym miejscu w czasie II wojny światowej znajdował się most saperski, który w 1956 roku zniszczyła powódź. Nowy most stalowy, tzw. most przepustkowy, powstał w miejscu niegdysiejszej kładki w 1970 roku. Służył wyłącznie mieszkańcom posiadającym tzw. przepustkę (dokument podróży) obowiązującą w paśmie przygranicznym. Mostowi zagrażały liczne powodzie, został rozebrany w 1982 roku.

 

W 2003 roku powstała inicjatywa, która miała na celu przywrócenie kładki w tym miejscu. Projekt nowej kładki o nazwie „Loophole“ przypominający symboliczny węzeł francuskiego architekta Françoise Roche ostatecznie nie został zrealizowany.

 

W ramach projektu transgranicznego „Ciesz się Cieszynem – Ogród dwóch brzegów“ miasta Cieszyn i Český Těšín zyskały w 2012 roku nową dominantę. Stał się nią most łączący nabrzeża, parki, aleje i obiekty sportowe na obu brzegach Olzy. Ten Most Sportowy (Sport Most) znajduje się na terenie sportowo-rekreacyjnym przy parku Adama Sikory, a korzystają z niego przede wszystkim piesi oraz rowerzyści.